چکیده مطلب
آیا تاکنون لکه‌های سفید و یا زرد رنگی روی سطح دندانها و یا در بین دندان‌های خود مشاهده کرده‌اید؟ آیا اطلاعی در رابطه با پلاک‌ها و جرم‌های دندانی دارید؟
در این مطلب مختصر و مفید با ما همراه باشید تا با عوارض و خطرات جرم دندان، علت ایجاد آن، راهکارهای درمانی و پیشگیری از آن آشنا شوید.
جرم دندان چیست؟
پلاک دندانی و جرم تشکیل شده از میکروارگانیسم‌ها و بافت‌های خارج سلولی می‌باشند که باقی ماندن آنها روی دندانها می‌تواند مشکلات متعددی را به همراه داشته باشد.
تشکیل پلاک روی دندانها طبیعی بوده اما اگر بهداشت دهان و دندان رعایت نشود، این پلاک‌ها به مرور سخت شده و به جرم دندان تبدیل می‌شوند.
آیا جرم دندان خطر دارد؟
زمانی که پلاک و جرم دندان تشکیل می‌شوند و اقدام مناسبی برای برداشتن آنها صورت نمی‌گیرد، به مرور جرم‌ها و پلاک‌ها رشد کرده و به سمت بافت لثه هدایت می‌شوند.
در نتیجه پوسیدگی‌های دندانی، عفونت و بیماری‌های لثه ایجاد شده که سلامت دهان را به خطر می‌اندازند. بهتر است تا در ادامه عنوان عوارض جرم دندان را نیز مطالعه نمایید.
علت ایجاد جرم دندان چیست؟
همیشه مقداری از هر آنچه که می‌خورید و یا می‌نوشید، در بخش‌هایی از دهان شما باقی می‌مانند. در این شرایط باکتری‌هایی که در دهان موجود هستند، قند و کربوهیدرات موجود در مواد غذایی را مصرف کرده و اسید تولید می‌کنند که این اسید به دندانها آسیب می‌رساند.
با توجه به این موضوع اگر بهداشت دهان و دندان به درستی رعایت نشود، این پلاک‌ها و جرم‌های دندانی رشد کرده و سخت‌تر می‌شوند. در حدی که دیگر مسواک و نخ دندان قادر به از بین بردن آنها نیستند که در این شرایط باید از دندانپزشک کمک گرفت. حال اینکه دندانپزشک با استفاده از چه درمانی و چگونه به از بین بردن این پلاک‌ها می‌پردازند را در عناوین بعدی بررسی می‌کنیم.
موارد تأثیر گذار در بروز جرم دندان
این موارد عبارت‌اند از:
-
خشکی دهان
این عارضه به دلیل کمبود بزاق در دهان اتفاق می‌افتد. باید بدانید که بزاق در جلوگیری از پوسیدگی دندانها نقش مؤثری داشته و تا حدودی می‌تواند جرم‌ها و پلاک‌های دندانی را از روی سطح دندانها پاک کند و مواد معدنی که در بزاق وجود دارند، می‌توانند در ترمیم پوسیدگی‌های اولیه دندان مؤثر باشند. وجود بزاق همچنین در محدود کردن رشد باکتری‌ها و اسیدهای مضر دهان نیز نقش دارد. -
رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان به صورت درست
باید بدانید که یک بار مسواک زدن در طول روز آن هم سریع و بدون دقت، نمی‌تواند نقش مفیدی در سلامت دهان و دندانتان داشته باشد. شما باید حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را به صورت اصولی و حداقل دو دقیقه، مسواک کنید و از نخ دندان و دهان‌شویه مناسب نیز در طول روز استفاده داشته باشید. -
عدم استفاده از خمیر دندان
برخی از افراد بدون استفاده از خمیر دندان مسواک می‌زنند، اما باید بدانید که وجود فلوراید در خمیر دندان نقش بسیار مؤثری در سلامت دندانها و از بین بردن پلاک‌ها و جرم‌های دندانی دارد. -
عدم استفاده از نخ دندان
تمام جرم‌ها و باقی مانده غذا روی دندانها به وسیله مسواک از بین نمی‌روند، برای برداشتن برخی از آنها از بین دندانها حتماً باید از نخ دندان نیز کمک گرفته شود. -
عدم مراجعه به کلینیک دندانپزشکی
به طور کلی لازم است تا هر چند وقت یک بار افراد وضعیت دندانها و لثه خود را در مطب دندانپزشکی بررسی کنند. لازم به ذکر است که رعایت اصولی بهداشت دهان و دندان نیز نمی‌تواند برخی از جرم‌های دندانی را در نقاط خاصی از دهان از بین ببرد، به همین منظور همواره توصیه میشود تا حداقل سالی یک بار برای انجام درمان جرم گیری به کلینیک دندانپزشکی مراجعه داشته باشید. -
انجام ندادن درمان ارتودنسی در صورت نیاز
نامرتب بودن دندانها می‌تواند شرایط مساعدی را برای تجمع جرم‌ها و پلاک‌های دندانی ایجاد کند. در این صورت شما نمی‌توانید به طور درست مسواک زده و دندان‌هایتان به طور کامل تمیز نمی‌شوند. به دنبال آن دندانها بیشتر جرم گرفته و احتمال بروز پوسیدگی‌های دندانی و بیماری‌های لثه نیز افزایش پیدا می‌کند.
علت جرم سیاه دندان چیست؟
سیاه شدن سطح بین دندانها و یا بین دندانها می‌تواند نشان دهنده پوسیدگی و یا حتی لکه‌های ناشی از مواد غذایی باشد.
اما به طور کلی در رابطه با این موضوع باید گفت که عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین عدم انجام جرمگیری دندان، می‌تواند سبب شود تا جرم و پلاک‌ها به مرور به تارتار تبدیل شوند که تارتار می‌تواند دلیلی بر سیاه شدن دندان باشد.
در این شرایط دندانپزشک به تراش رسوب‌های روی دندان پرداخته و با استفاده از دستگاه‌های اولتراسونیک و ضربه روی جرم‌های سیاه آنها را برمی دارد.
انواع جرم دندان
جرم دندان دو نوع دارد:
-
جرم فوق لثه‌ای
این نوع جرم در بالای خط لثه ایجاد شده و رنگی زرد و یا قهوه‌ای روشن روی سطح دندانها دارد. -
جرم زیر لثه‌ای
این جرم در شیار بین دندان و خط لثه ایجاد شده و به طور معمول به راحتی با چشم دیده نمی‌شود. البته در صورت تحلیل رفتن بافت لثه امکان دیده شدن آن وجود دارد و رنگ آن قهوه‌ای تیره یا سیاه است.
درمان جرم دندان چیست؟
فرایندی که برای برداشتن و حذف جرم‌های دندانی انجام می‌گیرد، جرم گیری دندان بوده که در این روش درمان جرم‌ها و پلاک‌های دندانی به طور دقیق برداشته می‌شوند.
با توجه به شرایط هر فرد دندانپزشک می‌تواند از ابزارها و روش‌های متنوعی برای این کار استفاده نماید.
اگر از ابزارهای دستی استفاده شود، پلاک‌ها با کمک وسیله‌ای به نام اسکالر برداشته می‌شوند و یا در روش دیگر از ابزارهای اولتراسونیک برای این کار استفاده میشود.
عوارض جرم دندان
در صورتی که برای از بین بردن جرم دندان اقدامی نشود، با عوارض و مشکلات زیر روبرو خواهید شد:
-
پوسیدگی دندانها
جرم دندان با ایجاد محیط اسیدی در دهان سبب ایجاد آبسه دندان و پوسیدگی‌های دندانی می‌گردد. -
پوسیدگی ریشه دندانها
جم می‌تواند به سمت زیر لثه و روی ریشه دندانها نیز پیشروی کرده و مشکلاتی برای ریشه دندان ایجاد کند. در این صورت با اقدام سریع می‌توان با عصب کشی دندان را درمان کرد. -
عفونت و التهاب لثه
ایجاد پلاک‌های دندانی در اطراف لثه با عفونت لثه همراه بوده که به مرور ورم، خونریزی و فونت را به همراه خواهد داشت. -
بیماری‌های لثه
اگر حضور جرم در دهان تداوم داشته باشد، به مرور بیماری‌های سختی از لثه ایجاد می‌شوند. -
بوی بد دهان
وجود جرم سبب افزایش فعالیت باکتری‌های دهان شده که با تولید گاز سولفید هیدروژن منجر به بروز بوی بد در دهان می‌شوند. -
تحلیل رفتن لثه و استخوان
بیماری‌های لثه به مرور تحلیل رفتگی لثه و خوردگی و تحلیل استخوان را به وجودمی آورند. -
بروز بیماری‌های قلب و عروقی
جویدن غذا می‌تواند به باکتری‌های موجود در دهان کمک کند که از طریق رگ‌های خونی به سرتاسر بدن منتشر شده و بیماری‌های متفاوتی مانند بیماری‌های قلبی و عروقی را به همراه داشته باشند.
آیا می‌توان از ایجاد جرم دندانی جلوگیری کرد؟
با رعایت نکات زیر تا حد زیادی می‌توان مانع از تشکیل جرم‌های دندانی شد:
-
رعایت بهداشت دهان و دندان
به صورت اصولی و صحیح حداقل دو بار در روز دندان‌های خود را مسواک نمایید. حتماً روزانه از نخ دندان برای برداشتن جرم‌هایی که در زیر لثه قرار می‌گیرند و مسواک قادر به از بین بردن آنها نیست، استفاده داشته باشید. همچنین از دهان‌شویه -
داشتن رژیم غذایی سالم
مصرف غذاها و خوراکی‌های شیرین را تا حد امکان کاهش دهید و سعی کنید بعد از خوردن آنها دهان خود را با آب بشویید. -
مراجعه منظم به کلینیک دندانپزشکی
در سال حداقل یک بار الی دو بار برای چکاپ دندان‌های خود و انجام جرم گیری به کلینیک دندانپزشکی مراجعه نمایید.
سؤالات متداول
-
در چه نقاطی از دهان جرم دندان تشکیل میشود؟
معمولاً نواحی از که دسترسی مسواک به آنها کمتر است، بیشتر در معرض این خطر قرار دارند. -
وجود جرم در دهان چه تأثیری روی قلب و عروق دارد؟
باکتری‌هایی که درون جرم دندان وجود دارند، با جویدن غذا به درون لثه نفوذ کرده که پس از آن می‌توانند به وسیله عروق خونی به تمام بدن انتقال یابند. در نتیجه این باکتری‌ها می‌توانند اثرات متعددی از جمله آنژین صدری، سکته و حمله قلبی، آرترواسکلروزیس و ... داشته باشند.
همچنین افراد مبتلا به پرولاپس (بیماری‌های مربوط به دریچه قلبی) و یا کسانی که پیوند دریچه قلب انجام داده‌اند، بسیار در معرض این آسیب‌ها قرار خواهند گرفت. -
آیا به جز جرم گیری می‌توان از روش دیگری برای از بین بردن جرم دندان استفاده داشت؟
به طور روش‌هایی وجود دارند که می‌توانند از تشکیل زودهنگام و بیش از اندازه جرم‌ها و پلاک‌های دندانی جلوگیری کنند، اما روش درمانی جز جرم گیری برای این کار وجود ندارد. -
برای از بین بردن جرم شدید دندان چه کنم؟
در این شرایط مسواک زدن و یا نخ دندان کشیدن نمی‌توانند به شما کمک کنند، پس باید به کلینیک دندانپزشکی مراجعه کرده تا با جرم گیری مناسب برای شما و درمان به موقع از ایجاد تارتار و یا از دست رفتن دندان جلوگیری شود.
