هماهنگی دندان‌های بالا و پایین و قرار گرفتن آنها در جایگاه صحیح، مهمترین شاخص در سلامت فک است. اما گاهی اوقات ممکن است به دلایلی اختلالاتی در فک و دندان مشاهده شود. با توجه به شدت و نوع اختلال روش‌های درمانی متفاوتی برای برطرف کردن این مشکل وجود دارد. یکی از آنها جراحی ارتوگناتیک (Orthognathic surgery) است.
اما چه کسانی می‌توانند از این روش استفاده کنند؟
هزینه درمان با جراحی فک چقدر است؟
درمان با کمک این روش چه مزایایی دارد؟
چنانچه به دنبال کسب اطلاعات کامل و مفیدی درباره جراحی فک هستید، مطالب ارائه شده در این مقاله را از دست ندهید.
جراحی فک چیست؟
جراحی ارتوگناتیک یا عمل جراحی فک، برای بهبود عملکرد دندان‌ها و فک، به اصلاح ناهماهنگی و عدم تقارن استخوان‌های فک می‌پردازد. همچنین این اصلاح در بهبود ظاهر صورت نیز تاثیر دارد.
گاهی اوقات شدت ناهنجاری فک به حدی زیاد است که ارتودنسی به تنهایی نمی‌تواند مشکلات ناشی از آن را رفع کند؛ به همین دلیل نیاز به جراحی فک خواهد بود.
در برخی موارد برای اصلاح ناهنجاری، درمان ارتودنسی و جراحی فک هر دو باهم انجام می‌شوند و بریس‌های ارتودنسی قبل و یا حتی بعد از جراحی نیز روی دندان بیمار قرار داده می‌شوند.
بنابراین در اکثر موارد، جراحی فک با کمک و مشورت متخصص ارتودنسی انجام می‌گیرد.
چه کسانی نیاز به جراحی فک دارند؟
افرادی که دارای ناهنجاری‌های شدید دندانی و همچنین مشکلاتی در ناحیه فک خود هستند، می‌توانند کاندیدای مناسبی برای عمل جراحی فک به شمار آیند. معمولا توصیه دندانپزشک برای جراحی فک مربوط به افرادی است که ارتودنسی به تنهایی نمی‌تواند مشکل آنها را درمان کند. در چنین حالتی برای به دست آوردن نتیجه، لازم است که تغییراتی در قسمت فک آنها ایجاد شود. به طور کلی افرادی که نیاز به انجام جراحی ارتوگناتیک دارند، عبارت‌اند از:
- بعضی از افراد به دلیل داشتن فک پایین کوچک، دارای مشکلات تنفسی به خصوص در زمان خواب هستند.
- گاهی اوقات به دلیل تصادف و یا حادثه، فک دچار شکستگی و آسیب می‌شود.
- برخی از افراد به دلایل ژنتیکی، رشد مناسبی در قسمت فک خود نداشته و این ناهنجاری مشکلات متعددی را برای بیمار ایجاد می‌کند.
قیمت جراحی فک در سال ۱۴۰۲
یکی از موارد مهمی که تمام افراد برای جراحی در نظر می‌گیرند، هزینه جراحی است. هزینه جراحی فک در سال ۱۴۰۲، حدود ۳۰ الی ۴۰ میلیون تومان جدا از هزینه‌های جانبی است.
مزایای جراحی فک چیست؟
انجام جراحی فک می‌تواند در موارد بسیاری برای افراد موثر و مفید باشد که در زیر به آنها اشاره شده است:
- جویدن و گاز زدن غذا بسیار راحت‌تر انجام می‌شود.
- این جراحی می‌تواند سایش و شکستن دندان‌ها را به حد بسیار زیادی کاهش دهد.
- عملکرد دهان و دندان بسیار بهتر می‌شود.
- ناهنجاری در فک پایین می‌تواند مشکلاتی را در تنفس فرد ایجاد کند که این جراحی سبب بهبود مشکلات تنفسی می‌شود.
- بهداشت دهان و دندان راحت‌تر انجام می‌شود، بنابراین سلامت دهان و دندان به شدت افزایش پیدا می‌کند.
طول درمان جراحی فک
زمان انجام جراحی فک، حدودا بین یک تا چند ساعت بوده که با توجه به میزان ناهنجاری این مدت زمان افزایش و یا کاهش پیدا می‌کند.
نکات و مراقبت‌های لازم پس از جراحی ارتوگناتیک
درادامه نکاتی که باید پس از انجام این جراحی در نظر بگیرید را بیان کرده‌ایم:
- پس از جراحی، بیمار باید حدود دو روز را در بیمارستان سپری کند و وضعیت او به طور منظم چک شود.
- زمانی که بیمار از بیمارستان مرخص شد، لازم است دستورالعمل‌های لازم را انجام دهد و مدت زمانی را در خانه سپری کند تا دوران نقاهت هرچه زودتر طی شود و به زندگی عادی خود برگردد.
- احتمال دارد که خونریزی تا دو هفته بعد از عمل ادامه داشته باشد که این اتفاق طبیعی بوده و جای نگرانی نیست.
- حدود یک هفته زمان می‌برد تا کبودی صورت کاهش یابد.
- جراحی فک ممکن است دردهای آزار دهنده‌ای برای بیمار داشته باشد که با مصرف داروهای مسکن تسکین می‌یابند.
- حدود یک هفته پس از جراحی، بیمار برای چکاپ وضعیت خود به مطب جراح مراجعه کند.
- مصرف غذاهای نرم حتی تا ۲ ماه بعد از جراحی ادامه دارد و پس از ماه سوم بیمار می‌تواند غذاهایی مانند سالاد و غذاهای آسیاب شده را مصرف کند.
دوره نقاهت پس از جراحی فک چقدر است؟
اگر تمامی دستورالعمل‌های دندانپزشک به خوبی انجام شود، حدود ۴ ماه زمان می‌برد تا بیمار بهبودی کامل خود را به دست آورد. در اکثر مواقع پس از گذشت حدود ۶ الی ۱۲ ماه نیاز به انجام مرحله دوم ارتودنسی وجود دارد.
بهترین سن انجام جراحی فک
سن مناسب برای انجام جراحی فک، زمان توقف رشد فک یعنی در سن ۱۸ تا ۲۵ سالگی است. در واقع می‌توان گفت که بهترین سن برای دختران، ۱۷ سالگی و برای پسران، بین ۱۸ تا ۱۹ سالگی است.
توجه داشته باشید که این موضوع برای سن مناسب بیان شد ولی به این معنا نیست که جراحی فک در سنین دیگر امکان پذیر نیست. بنابراین در هر سنی، با تشخیص متخصص امکان انجام جراحی فک وجود دارد. کودکانی که دارای مشکلات فکی ژنتیکی هستند، باید از ۶ سالگی درمان را شروع کنند. با تشخیص متخصص، درمان با ارتودنسی شروع خواهد شد و احتمال عدم نیاز به جراحی فک در بزرگسالی وجود دارد.
برخی از کودکان مشکلی به نام دفورمیتی یا عدم هماهنگی فک و دندان دارند، یعنی فک آنها به شدت در حال بزرگ شدن است که در سن ۱۰ تا ۱۲ سالگی نیاز به انجام ارتودنسی دارند.
به طور کلی اگر در سنین گفته شده برای درمان اقدامی انجام ندادید، بهتر است تا قبل از ۲۵ سالگی به سراغ درمان ناهنجاری دهان و دندان خود بروید.
موارد کاربرد جراحی فک
عمل جراحی فک کابردهای فراوانی دارد و برای اصلاح و درمان مشکلات زیر می‌توان از آن استفاده کرد:
- ناهماهنگی بین فک‌ها و دندان‌ها
- اپن بایت
- ناهنجاری صورت به دلایل ارثی و یا حادثه
- عقب بودن چانه
- مشکلات در جویدن و بلع غذا
- انحراف فک بالا
- درد مزمن در ناحیه فک و صورت
- تنفسی غیر ارادی از دهان
- جلو بودن فک پایین
- عدم تناسب اجزای صورت
انواع جراحی فک کدام‌اند؟
جراحی فک دارای انواع متعددی است که در زیر به بررسی آنها می‌پردازیم:
-
جراحی ارتوگناتیک
انجام درمان ارتودنسی همراه با جراحی فک و صورت، جراحی ارتوگناتیک یا ارتوسرجری نامیده می‌شود. این جراحی در اغلب کیس‌ها در تمامی قسمت‌های فک انجام می‌شود.
-
جراحی فک بالا
این جراحی برای درمان کراس بایت و اپن بایت، رایج‌ترین جراحی صورت است. جراح در این عمل با ایجاد برش در قسمتی از فک بالا، سبب هدایت فک بالا به جایگاه صحیح می‌شود.
-
جراحی فک پایین
در صورتی که فرد دارای عقب رفتگی و یا جلو رفتگی بیش از اندازه فک پایین باشد، این نوع جراحی برای درمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این نوع جراحی نیز معمولا قسمتی از فک شکسته شده و فک را در جایگاه صحیح قرار می‌دهند. زمانی که فک در جایگاه صحیح خود قرار گرفت، جراح به کمک پلیت و پیچ، فک را در جای خود ثابت می‌کند.
-
جراحی چانه یا ژنیوپلاستی
این جراحی برای افرادی که چانه به شدت عقب رفته‌ای دارند، بسیار مناسب است. جراح با برش زدن قسمتی از چانه، آن را در جای درست قرار داده و پس از آن به کمک پیچ و صفحه، فک پایین و چانه را در موقعیت مناسب نگه می‌دارد.
-
جراحی ارتفاع فک فوقانی
این جراحی برای اصلاح لبخند لثه‌ای انجام می‌شود. جراح، استخوان اضافی را بر می‌دارد و با کاهش ارتفاع فک فوقانی، آن را در محل مورد نظر تثبیت می‌کند.
-
آرتروپلاستی
این روش جراحی معمولا برای اصلاح اختلالات مفصل TMJ انجام می‌شود. در این روش، جراح سر کندیل و دیسک غضروف را خارج کرده و با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌کند.
-
آرتروسنتز
از این روش زمانی استفاده می‌شود که جراح بخواهد مواد التهابی را از مفصل TMJ دور کند. در این روش با استفاده از سوزن‌های مخصوص، مایع مفصلی شست‌وشو داده می‌شود.
روند عمل جراحی فک چگونه است؟
به طور کلی جراحی فک یک عمل پیچیده و طولانی است. جراح باید علاوه بر اصلاح فک، دقت بسیاری در عملکرد صحیح دهان و دندان داشته باشد.
در صورتی که جراح به یکی از این موارد توجهی نداشته باشد و کارکرد یکی از آنها صحیح نباشد، بعد از عمل مشکلات بسیار جدی گریبان گیر بیمار خواهد بود.
در این جلسه دندانپزشک با بررسی وضعیت دهان و دندان، اقدامات لازم جراحی برای بیمار را مشخص می کند. چنانچه بیمار نیاز به جراحی فک داشته باشد، در ابتدا باید به دنبال تهیه عکس‌های رادیوگرافی از فک برود تا به کمک آنها نمونه‌های سه بعدی و حقیقی از فک تهیه شود. این نمونه به متخصص کمک می‌کند تا استراتژی جراحی در روز عمل را مشخص کند.
پس از گذراندن این مراحل، ممکن است هریک از روش‌های بالا برای درمان ناهنجاری فک انتخاب شده و روند جراحی با توجه به نوع روش انجام می‌شود.
عوارض جراحی فک
این جراحی با وجود تمام مزایا و کاربردهایی که دارد، اما می‌تواند عوارضی را به دنبال داشته باشد. در زیر به بررسی عوارض جراحی فک می‌پردازیم:
- خونریزی خونریزی بعد از جراحی فک تا حدود دو هفته طبیعی است. اما باید به این نکته توجه شود که در طول این مدت شدت آن باید کاهش یابد. در صورتی که روز به روز بر شدت خونریزی اضافه شد، باید به مطب مراجعه کنید.
- عفونت احتمال ایجاد عفونت در تمام جراحی‌ها وجود دارد. جراح در حین جراحی و بعد از جراحی برای کاهش ریسک عفونت یکسری نکات را برای شما بازگو خواهد کرد. به عنوان مثال، ممکن است نیاز باشد، باید روزانه از دهانشویه استفاده کنید. علاوه بر آن نیز، ممکن است برای برخی بیماران آنتی بیوتیک تجویز شود.
- بی حس شدن بعد از جراحی فک در قسمت بالای دندان‌ها، چانه و لب پایین بی‌حسی به وجود می‌آید که شاید تا چند ماه ادامه داشته باشد. زمانی که رشته های عصبی در حال بهبود باشند، شما احساس سوزن سوزن شدن در آن ناحیه را خواهید داشت. البته این عارضه خیلی شایع نیست.
- تورم بعد از جراحی فک، وجود تورم طبیعی بوده که با کمپرس آب سرد می‌توانید آن را کاهش دهید.
- باقی ماندن جای زخم برای انجام جراحی معمولا نیاز است بافت نرم برش داده شود. در صورتی که این بافت بعد از جراحی به خوبی بخیه زده نشود، ممکن است بافت اسکار ایجاد کند. این بافت کمی ضخیم بوده و ممکن است در زیبایی فرد تاثیر بگذارد.
- مشکل در جویدن غذا به دلیل شکسته شدن استخوان فک در حین جراحی، ممکن است بیمار به راحتی قبل نتواند غذا بخورد. به همین دلیل احتمال بروز برخی مشکلات دیگر وجود دارد.
سوالات متداول
-
زمان جراحی فک چقدر است؟
زمان این جراحی معمولا بین ۱ الی ۲ ساعت بوده که با توجه به شدت ناهنجاری بیمار، ممکن است بیشتر باشد. اگر هر دو فک نیاز به جراحی داشته باشند، عمل زمان بیشتری طول میکشد.
-
انجام فعالیت های حرکتی بیمار و ورزش بعد از عمل به چه صورت است؟
توصیه می‌شود تا چند روز بعد از انجام جراحی فعالیت‌های خود را محدود کنید و در منزل به آرامی راه بروید. بعد از حدود ۱۰ روز می‌توانید فعالیت‌های عادی خود را دنبال کنید، اما انجام فعالیت‌های سنگین تا چند ماه توصیه نمی‌شود.
-
آیا جراحی فک درد زیادی دارد؟
دردهایی که پس از عمل برای بیمار به وجود میآیند، با مصرف داروهای مسکن تجویز شده توسط جراح کاهش خواهند یافت.