کامپوزیت دندان چگونه است؟

چکیده مطلب

انواع کامپوزیت‌های دندانی امروزه در کلینیک‌های دندانپزشکی برای ترمیم و بازسازی دندان‌ها مورد استفاده می‌گیرند و بسیار مورد استقبال افراد می‌باشند.
این مواد برای اولین بار در اوایل دهه 1960 استفاده شدند و در 10 سال گذشته پیشرفت‌های بسیاری از نظر خصوصیات فیزیکی و مکانیکی داشته‌اند. از جمله این خصوصیات می‌توان به مواردی از جمله استحکام بالا و مقاومت در برابر تغییر رنگ اشاره داشت.
آیا برای شما هم سال است که کامپوزیت دندان چگونه است؟
آیا می‌خواهید تا کاربردهای آن را دانسته و با دسته‌بندی‌های متفاوت کامپوزیت آشنا شوید؟
پس در این مطلب مختصر و مفید با ما همراه باشید تا علاوه بر دریافت پاسخ این سؤالات، اطلاعات بیشتری در خصوص کامپوزیت دندان و مواد سازنده آن به دست آورید.

کامپوزیت دندان چگونه است؟

کامپوزیت یکی از رایج‌ترین مواد ترمیمی دندان بوده که در حال حاضر پیشرفت‌های زیادی در زمینه زیبایی و استحکام خود به دست آورده است. کامپوزیت از مواد ماتریس رزین، مواد پر کننده و مواد اتصال دهنده تشکیل شده که مواد ماتریس به طور معمول مقاومت و استحکام کامپوزیت را بالا برده و بر پایه متاکریلات می‌باشند.
مواد پر کننده مورد استفاده در آنها از جنس کوارتز، سیلیس و یا سرامیک بوده که البته تأثیر بسزایی در مقاومت کامپوزیت دارند. مواد اتصال دهنده‌ای نیز در کامپوزیت موجود هستند که سبب متصل کردن مواد ماتریس رزین به مواد پر کننده می‌شوند.

کیفیت کامپوزیت به چه مواردی بستگی دارد؟

از موارد مؤثر در کیفیت کامپوزیت عبارت‌اند از:

• جنس
• رنگ
• استحکام

متخصص ترمیمی و زیبایی که قصد دارد تا این روش را برای بیمار خود انجام دهد، همواره بهترین تکنیک‌ها و مرغوب‌ترین جنس را انتخاب می‌کند. لازم به ذکر است که داشتن تجربه و مهارت کافی در این زمینه در به دست آمدن یک نتیجه مطلوب نقش مهمی دارد.
در نظر داشته باشید که مواد کامپوزیت، همانند لمینت دندان در لابراتوار ساخته نشده و توسط خود دندانپزشک در کلینیک ساخته می‌شوند، در نتیجه اگر هرگونه خطا و ایرادی در کار دندانپزشک وجود داشته باشد، ممکن است تا مشکلات و عواقب خطرناکی را برای بیمار به همراه بیاورد.

از کامپوزیت دندان برای چه مواردی استفاده می‌شود؟

کامپوزیت دندان در حوزه دندانپزشکی دارای کاربردهای متعددی است که در ادامه برایتان شرح می‌دهیم:

1. در ترمیم‌های زیبایی یا اصلاح طرح لبخند

   

   کامپوزیت دندان ساختاری دارد که به راحتی می‌تواند با ساختار دندان ترکیب شده و پیوند بخورد. افراد زیادی به دلایل متفاوتی از جمله افزایش سن، مصرف بیش از اندازه نوشیدنی‌های رنگی، استعمال سیگار و دخانیات، این ماده می‌تواند گزینه مناسبی برای رفع و ترمیم مشکلات زیر باشد:
   • بدرنگی‌های دندان
   • ترک خوردگی‌های جزئی
   • شکستگی‌های دندان
   • فاصله بین دندان‌ها (دیاستم)
   • لب پر شدن دندان‌ها
   • نامیزان بودن دندان‌ها
   • و ...

2. در پر کردن دندان

   

   یکی دیگر از کاربردهای مهم کامپوزیت دندان، درمان پوسیدگی‌های دندانی می‌باشد. اکثر بیماران تمایل به استفاده از آمالگام که سیاه رنگ است، نداشته و دوست دارند تا حتی برای پر کردن دندان خود از مواد همرنگ استفاده داشته باشند.

قسمت‌های تشکیل دهنده کامپوزیت دندان

به طور کلی کامپوزیت‌های دندانی از نظر ساختاری از 4 بخش زیر تشکیل شده‌اند:

1. ماتریس پلیمری

   سبب تشکیل فاز پیوسته در کامپوزیت‌ها می‌شود.

2. فیلرها

   این ذرات در واقع فاز پراکنده کامپوزیت‌ها می‌باشند که تشکیل شده از اجزاء معدنی مانند کوارتز، سیلیکا و ... هستند.

3. عامل اتصال دهنده

   عامل اتصال دهنده قرار گرفته در سطح فیلر می‌باشد که سبب متصل شدن ذرات پراکنده به ماتریس می‌گردد.

4. آغازگرها

   با توجه به نوع سخت شدن کامپوزیت که از طریق نور باشد و یا مواد شیمیایی، نوع آغازگرها متفاوت هستند.

انواع ماتریس کامپوزیت

در ادامه شما را با بهترین ماتریس‌های کامپوزیت دندان که سبب افزایش خواص آن می‌شوند، آشنا می‌کنیم:

• ارموسرها (Ormoser)

  این واژه در اصل از سرامیک گرفته شده و معمولاً از سه جزء مواد آلی، معدنی و پلی سیلوکسان تشکیل شده است. ارموسرها در نهایت سبب تحت تاثیر قرار گرفتن کیفیت مکانیکی، نوری و گرمایی مواد می‌شوند.

• سیلوران (Siloran)

  این نوع ماتریس با هدف انقباض کمتر، مقاومت طولانی‌تر در برابر تغییر رنگ ساخته شده است. حلقه مونومر سیلوران تفاوت‌هایی با مونومر زنجیره‌ای کامپوزیت‌های هیبریدی دارد. سیلورانها با واکنش کاتیونی پلیمریزه می‌شوند.

طبقه بندی کامپوزیت ها

با در نظر گرفتن موارد متفاوتی، کامپوزیت‌ها در دسته‌بندی‌های مختلفی هستند که در ادامه به این طبقه بندی را برای شما شرح می‌دهیم:

با در نظر گرفتن سایر ذرات

این طبقه بندی بر این اساس عبارت است از:

1. کامپوزیت‌های میکروفیل

   فیلرها و یا اندازه ذراتی که در این نوع کامپوزیت‌ها به کار رفته‌اند، 0.01 تا 0.1 میکرون هستند. کامپوزیت‌های میکروفیل استحکام بسیار بالایی نداشته و در برابر نیروهای فشاری مانند نیروی حاصل از جویدن، مقاومت زیادی ندارند. اما قابلیت پالیش یا جلا پذیری در آنها بالا است که منظور از آن، به وجود آوردن یک سطح صیقلی و صاف می‌باشد.
   این کامپوزیت‌ها مورد استفاده برای دندان‌های قدامی (در خارجی‌ترین بخش لایه ترمیم) می‌باشند و از آنها برای دندان‌های خلفی استفاده نمی‌شود، زیرا همان‌طور که پیش‌تر بیان کردیم، استحکام ضعیفی دارند.
   Renamal Microfill که متعلق به کارخانه cosmodent می‌باشد، یکی از انواع مشهور کامپوزیت‌های میکروفیل در ایران هستند.

2. کامپوزیت‌های هیبرید

   این نوع کامپوزیت‌ها تشکیل شده از مخلوطی از فیلرها و یا ذرات با اندازه‌ها و سایزهای متفاوت می‌باشند. از خصوصیات آنها می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
   • داشتن مقاومت و استحکام بالا
   • پالیش پذیری در حد معمول
     از جمله کاربردهای آنها این است که در تمام حفره‌های دندانی قابل استفاده می‌باشند، اما برای ترمیم پوسیدگی‌های شدید و شکستگی دندان‌های خلفی کاربرد بیشتری دارند.
     به‌عنوان‌مثال برای دندان‌هایی که عصب کشی شده‌اند و به بیلداپ دندان نیاز دارند، گزینه مناسبی برای درمان هستند.
     از انواع کامپوزیت‌های هیبرید موجود در ایران می‌توان به مواردی از جمله Filtek، Gradia Direct و Kerr اشاره داشت.

3. کامپوزیت‌های نانوفیل

   کامپوزیت‌های نانوفیل از انواع جدید کامپوزیت‌های دندانی هستند که هدف از ساخت آنها داشتن مزایای بیشتری نسبت به انواع قبلی بوده است. از خصوصیات آنها عبارت‌اند از:
   • داشتن کیفیت زیبایی
   • پالیش پذیری مقبول و مناسب
   • داشتن استحکام بالا
   • داشتن مقاومت بالا در مقابل سایش

   داشتن مقاومت بالا در این نوع کامپوزیت‌ها سبب شده است کاربرد مناسبی برای دندان‌های خلفی داشته باشند، زیرا در مقابل جویدن مقاومت بسیار بالایی از خود نشان می‌دهند.
   کامپوزیت‌های نانوفیل همچنین به دلیل پالیش پذیری بالا، در ترمیم‌های زیبایی دندان بسیار عالی عمل می‌کنند. پس گزینه مناسبی برای ترمیم کردن دندان‌های قدامی و یا درمان دیاستم (فاصله بین دندان‌ها) هستند.
   از انواع این کامپوزیت‌ها می‌توان به Tetric Evoceram و Kerr اشاره کرد.

دسته بندی کامپوزیت‌ها با توجه به دوام آنها

بر این اساس می‌توانیم موارد زیر را بیان کنیم:

1. کامپوزیت‌های سیال

   این نوع کامپوزیت‌ها با انطباق بسیار عالی خود و سیالیتی که دارند، شناخته می‌شوند. از کاربرد آنها، پیشگیری از بروز پوسیدگی دندان‌های خلفی به عنوان ماده سیلانت، ترمیم شیارهای دندان بعد از پوسیدگی و ... هستند.
   کامپوزیت‌های سیال برای ترمیم حفراتی که در عمق کم پوسیده شده‌اند، گزینه بسیار خوبی هستند و از انواع آنها می‌توان به Tetric EvoFlow اشاره داشت.

2. کامپوزیت‌های قابل تراکم

   این کامپوزیت‌ها دارای قابلیت فشرده شدن هستند و استحکام بالایی دارند. به همین منظور برای دندان‌های خلفی و همچنین برای ترمیم دیواره بین دو دندان که بر اثر پوسیدگی دچار شکستگی شده‌اند، گزینه مناسبی هستند.
   از انواع رایج کامپوزیت‌های قابل تراکم در ایران می‌توان به p-60 که به برند M3 متعلق می‌باشد، اشاره داشت.

دسته بندی کامپوزیت‌ها با توجه به محل کاربرد آنها

در این دسته بندی می‌توان موارد زیر را بیان کرد:

1. کامپوزیت‌های قدامی

   این کامپوزیت‌ها با اهداف ترمیمی و زیبایی برای دندان‌های قدامی در دندانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. مزایای آنها این است که درخشش طبیعی، دوام بالا و جلای ماندگاری دارند.
   سایه رنگ‌های بسیار متنوعی برای این نوع کامپوزیت‌ها وجود داشته که افراد می‌توانند با توجه به سلیقه خود و با مشورت دندانپزشک، بهترین و مناسب‌ترین نوع آن را انتخاب نمایند.

2. کامپوزیت‌های خلفی

   این کامپوزیت‌ها برای ترمیم دندان‌های قدامی و خلفی قابل استفاده هستند و علاوه بر داشتن استحکام، زیبایی ترمیم را به همراه دارند. لازم به ذکر است که ماندگاری کامپوزیت‌های ترمیمی برای دندان‌های خلفی تحت تأثیر مواردی از جمله تعداد سطوح ترمیم شده، موقعیت دندان و رعایت کردن بهداشت دهان و دندان توسط خود فرد می‌باشد.
   خصوصیات بارز این نوع کامپوزیت‌ها، مقاوم بودن در برابر سایش و داشتن استحکام بالا می‌باشند.

3. کامپوزیت‌ دندان یونیورسال

   از کامپوزیت‌های یونیورسال برای ترکیبی از استحکام و زیبایی به صورت هم‌زمان استفاده می‌شود؛ بنابراین برای دندان‌های قدامی و خلفی کاربرد دارند.
   پالیش پذیری این کامپوزیت‌ها در حدی بوده که درخشش زیبایی برای لبخند بعد از ترمیم دندان‌های قدامی ایجاد کرده و همچنین استحکام و مقاومت بالایی در برابر سایش برای دندان‌های خلفی به وجود می‌آورند. از انواع کامپوزیت‌های یونیورسال می‌توان به Harmonize که متعلق به کارخانه Kerr است، اشاره داشت.

کدام کامپوزیت را برای چه درمانی انتخاب کنم؟

برای این انتخاب باید این نکته را در نظر داشت که هر درمانی به چه خصوصیتی از کامپوزیت نیاز دارد.
اگر از کامپوزیت برای درمان‌هایی مانند پر کردن دندان، فایبریج و یا بیلداپ دندان‌ها استفاده می‌شود، به طور قطع باید نوعی از کامپوزیت را انتخاب کرد که دوام و استحکام بالاتری دارد، پس می‌توان گفت که کامپوزیت‌های میکروهیبرید و نانوفیل می‌توانند گزینه خوبی باشند.
برای درمان‌های زیبایی از جمله بستن فاصله بین دندان‌ها، ترمیم بدرنگی دندان‌ها، ترک خوردگی‌های جزئی دندان‌ها از کامپوزیت‌های نانوفیل و میکروفیل که زیبایی بیشتری دارند، استفاده می‌شود البته در مواردی که نیاز به استحکام بالاتر است، از انواع میکروهیبرید نیز استفاده می‌شود.

سؤالات متداول

1. کدام ماده در استحکام کامپوزیت مؤثرتر می‌باشد؟

   ماده ماتریس رزین از نوع نانو فیلر، از مؤثرترین موادی است که در استحکام کامپوزیت نقش دارد.